जिव बिखान्थि|| Life Processes in bodo


 



फरासिंनि फिननाय-


1. मानसिबादि बांजिबख्रियारि जिबनि अक्सिजेननि गोनांथिखौ सुफुंनो गोसारलानाया (diffusion) मानो थोजासे नङा?


फिन्नायः मानसिबादि बांजिबख्रियारि जिबनि अक्सिजेननि गोनांथिखौ सुफुंनो गोसारलानाय (diffusion) आ थोजासे नङा मानोना मानसिबादि बांजिबख्रियारि जिबफोरनि देहाया जेथोगोनां गोरा मोदोमजों दाजानाय लोगोसे जिव बिखान्थिखौ मावफुंग्रा माखासे जिबख्रि आरो बिदामफोर दं। जायनि थाखाइ गासिबो मोदोम जिबख्रिफोरा सोरगिदिं आबहावाजों थोंजोङै नांदेरनानै थाया।


2. माबेबा बेसादा गोथां (alive) होनना थिरां खालामनो मा सायख’मानफोरखौ जों बाहायो?


फिन्नायः माखासे मेगनजों नुजासे (visible) दोरोदनाय जेरै- मोनसे जायगानिफ्राय गुबुन दाबसेसिम हान्थिनाय, हांलानाय, आरो देरनाय बायदिफोरखौ नायनानै माबेबा बेसादा गोथां (alive) होनना थिरां खालामनो हायो नाथाइ खायसे बेसादफोरबो दं जायखौ जों मेगनजों नुआ बिनिखायनो जों जिवनि बिखान्थि सायख'मानखौ बाहायनो नांगौ।


3. मोनसे जिबजों मा मा बायजोनि गोथां बेसादफोर बाहाय जायो ?


फिन्नायः मोनसे जिबजों बाहाय जानाय गाहाइ गोनां बेसादफोरा जादों –


                 (i) आदार


                 (ii) दै  


                (iii) अक्सिजेन


4. जिउ सामलायनो थाखाय नों मा मा बिखान्थिखौ गोनांथार होनना सानो?


 फिन्नाय: जिउ बिखान्थिफोर जेरै- सुफुंसारनाय, हां लानाय, रोगानाय, सिगारनाय बायदिफोरा जिउ सामलायनो थाखाय गोनांथार।

फरासिंनि फिननाय-

1. गावनो सुफुंसारनाय आरो मालाइजों सुफुंसारनायनि गेजेराव फारागफोरा मा मा?


फिन्नायः



2. सोरांबिजिरख’ दानायनि थाखाय गोनांजानाय मोनफ्रोमबो गोथां बेसादफोरखौ लाइफांआ बबेयाव मोनो ?


 फिन्नायः सोरांबिजिरख’ दानायनि थाखाय गोनांजानाय मोनफ्रोमबो गोथां बेसादफोरा-


क) कार्बन डाइअक्साइडः  बेखौ लाइफाङा बारमण्डलनिफ्राय स्ट’मेटा (बिलाइ गुदुं) नि जोहै मोनो।


ख) दै : लाइफांआ बेखौ हानिफ्राय रोदानि जोहै सोबखांना लायो आरो दैदेनग्रा बिखान्थिनि गेजरजों गुबुन गुबुन बाहागोसिम दैथाइहरो।


ग) साननि सोरां : लाइफांआ बेखौ साननिफ्राय मोनो। 


घ) क्लर’फिल : गोथां बिलाइ आरो बाहागोफोराव क्लर’फिल थायो।


3. जोंनि बान्दाराव एसिदनि बिफावा मा?


फिन्नाय: बान्दाराव थानाय हाइड्रक्लरिक एसिदा खावसे बाहागो आदारखौ गलिहोयो आरो एसिडारि बिजों सोमजिहोयो आरो बे बिजोंआवनो पेपसिन'जेन मुंनि एनजाइमआ पेपसिन सिम सोलाइयो जाय प्रटिनखौ दोगोन खालामो।


4. दोगोन एनजाइमनि खामानिया मा?


फिन्नायः माखासे दोगोन एनजाइम जेरै- एमाइलेज, लिपेज, पेपसिन, ट्रिपसिन बायदिफोरा जेथो गोनां आदारफोरखौ गोरलै महरसिम सोलाइयो जाहाथे बिबुसानि इन्जुरफोरा बेफोर सोबखांजाथाव गुन्द्रामाफोरखौ सोबखांनो हायो।


5. दोगोन जानाय आदारखौ सोबखांनो बिबुसाया माबोरै मावफुडो ?


 फिन्नाय: बिबुसाया सानथ्रहाथि आसिफोरबादि लावअनलांनाय दाथाइजों दाजानाय जायखौ भिलाइ (Villi) बुंनाय जायो। बेयो आदारखौ सोबखांनो हानायबादि गुवार फुवारना होयो। आरो बे भिलाइनि सिङाव गोबां थै नालाफोरा थायो जाय आदारखौ सोबखांनानै देहानि मोनफ्रोमबो गुबुन गुबुन जिबख्रिसिम रोगाना लाङो। 

फरासिंनि फिननाय-

1. हां लानायनि थाखाय अक्सिजेन आजावनायाव दैयाव थाग्रा जिबआ बोरियाव थाग्रा जिबनिख्रुइ मा खाबु गोनांसिन?


फिन्नाय: बोरियाव थाग्रा जिउआरिफ्रा बारमण्डलाव थानाय अक्सिजेनखौनो थोंजों लानो हायो नाथाय दैयाव थांना थाग्रा जिउआरिफ्रा दैयाव गलिनाय अक्सिजेनखौसो लानो गोनां जायो। बाराव O2 नि बिबांआ दैनि रुजुनायाव बांसिन बिनिखायनो बोरियाव थाग्रा जिबफोरा अक्सिजेननि थाखाय गोख्रै हांलानो गोनांथि जाया। बेनिखायनो हां लानायनि थाखाय अक्सिजेन आजावनायाव दैयाव थाग्रा जिबआ बोरियाव थाग्रा जिबनिख्रुइ खाबु गोनांसिन।



2. बायदि रोखोमनि जिबफोराव शक्ति जगायनो ग्लुक'जआ मा मा राहाजों अक्सिजाबों?


फिन्नायः गिबियावनो जिबख्रि साइट'प्लाजमआव मोनथाम कार्बन गुन्द्रामा पाइरुभेटसिम बायस्रायो बेनि उनाव पाइरुभेटा शक्टि जगायनो थाखाय फिन गोबां रोखोमै बायस्रायो।ग्लुक'जनि बायदि रोखोमनि बायस्रानायखौ गाहायाव सावरायनाय जाबाय-


इष्ट आरो सुबुंनि बेलायाव अक्सिजेन गैयि समाव जायो नाथाय माइट’कण्ड्रियायाव अक्सिजेननि थाथाइयाव जायो।


3. मानसिनि बेलायाव अक्सिजेन आरो कार्बन डाइअक्साइडआ माबोरै दैथायजायो?


फिन्नायः हिमग्ल'बिना जिबख्रियारि हांलानायनि थाखाइ  अक्सिजेन गुन्द्रामाखौ देहानि गासै जिबख्रिफोरनिसिम दैथायहरो। थैयाव थानाय हिमग्ल'बिन पिगमेन्टआ हांलानायाव मोननाय मोनब्रै O2 गुन्द्रामाजों गोरोबलायनानै अक्सिहिमग्ल'बिनसिम सोलाइयो आरो थैया अक्सिजेन गोनां जायो उनाव बे अक्सिजेन गोनां थैया मैखुनजों देहानि गासै बाहागोसिम दैथायहरजायो। 

 O2 गुन्द्रामाखौ देहानि जिबख्रिनो दैथाइखांनायनि उनाव थैया जिबख्रियारि हांलानायनि जोबथा फिनजा कार्बन डाइअक्साइडखौ दैथायो। दानिया थैया अक्सिजेन गैयै (डि- अक्सिजिनेटेड) जाबाय।

हिमग्लबिना CO2 जों खम सोमोन्दो थानायनि जाहोनाव गलिनाय महरावसो दैथायजायो।  आरो बे अक्सिजेन गैयै थैया CO2 खौ सम्फ्लनो गथायना O2 खौ सोबखांफिनो।


4. मानसिनि बेलायाव गेसफोरखौ सोलायसोल’ खालामनो थाखाय जायगा बांहोनो माबोरै मानसिनि समफ्ल’आ बुमिन (Design) दाजादों?


फिन्नायः मानसिनि बेलायाव गेसफोरखौ सोलायसोल’ खालामनो थाखाय जायगा बांहोनो समफ्ल' गेजेराव थानाय बार लामाया उन्दैनिफ्राय उन्दैसिन नालायाव बोखावजानाय आरो बेयो जोबथारनायाव बेलुन महरनि दाथाइ जाहैदों जायखौ बारम’ना (alveoli) बुंनाय जायो। गेसफोरनि सोलायसोल’ खालामनो हानायनि थाखाय बार मनाया मोनसे साबिखुं थायो। आरो बे बार म’नानि इन्जुरफोराव थै नालानि गोबां जेखनथाइ थायो।

फरासिंनि फिननाय-

1. मानसिनि रोगाथाइ बिखान्थिनि दाफुंग्राया मा मा? बेफोर दांफुग्रानि हाबाफोरा मा मा?


फिन्नायः मानसिनि रोगाथाइ बिखान्थिनि दाफुंग्राफोरा-

 क) मैखुन, ख) थै आरो ग) थै-नालाफोर।


हाबाफोर –


क) मैखुन : मैखुना समफ्लनिफ्राय गोगो एबा अक्सिजेन गोनां थैखौ आजावो आरो बेखौ देहानि गुबुन गुबुन बाहागोसिम नारगार हरो। बेयो गुबुन गुबुन बाहागोनिफ्राय कार्बन-डाइअक्साइड गोनां थैखौ नाजावो आरो अक्सिजिनेसन नि थाखाय सम्फ्ल'सिम दैथायहरो।


ख) थै : थैया जादों रोखोमसे बिलाव दैदेनग्रा बिदाम जाय आदार, हरमन, अक्सिजेन, कार्बन डाइअक्साइड आरो नाइट्रजेन हारिनि मुवाफोरखौ रोगानायाव बिहोमा लायो, देहानि दुंथाइखौ सामलायो । गुफुर थै सेरेफ(W.B.C.) आ जिउसाफोरखौ गाग्लोबो थामहिनबा बेरामजों जुजियो आरो गोजा थै सेरेफ (R.B.C) आ अक्सिजेन दैदेनो। बेवहाय थानाय प्लेटिलेटआ थै गनायखौ लाथाखाहोना दोबथाययो।


ग) थै नालाफोर: खायसे थै नाला एबा धमनी (artery) फोरा थैखौ मैखुननिफ्राय सोलेरनि गुबुन गुबुन अंगसिम रोगाना लाङो आरो माखासे थै नालाफोरा गुबुन गुबुन अंगफोरनिफ्राय थैखौ बुथुमो आरो मैखुनसिम लाबोफिनो।


2. आहार सोबग्रा जिउआरि आरो दाउफोरनि अक्सिजेन गोनां आरो अक्सिजेन गैयि थैखौ आलादा खालामनो गोनांजायो मानो?


 फिन्नायः दुंब्रुद थै गोनां जिवारि जेरै- दाव, आहार सोबग्रा जिवारि फोरा सोलेरनि दुंथाइखौ गुदुं बोथोराव गुसु आरो गुसु बोथोराव गुदुं खालामनानै दिदोमै लाखियो। बिनिखायनो बेफोर रोखोमनि जिवारिनो मोदोमनि दुंथायखौ दिदोमै लाखिनो जिबख्रियारि हांलानायनि थाखाय गोबां बिबांनि अक्सिजेननि गोनांथि जायो जाहाथे शक्टि सोमजिहोनो हायो। बिनिखायनो आहार सोबग्रा जिउआरि आरो दाउफोरनि अक्सिजेन गोनां आरो अक्सिजेन गैयि थैखौ आलादा खालामनो गोनांजायो जाहाथे बिसोरनि थै खारथाइ बिखान्थिया गाहामै थायो आरो सोलेरनि दुंथायखौ दिदोमै लाखियो।


3. गोजौयै दाफुंजानाय लाइफांफोरनि रोगाथाइ बिखान्थिनि दाफुंग्राया मा मा?


फिन्नायः गोजौयै दाफुंजानाय लाइफांफोरनि रोगाथाइ बिखान्थिनि दाफुंग्राफोरा जादों. – 

(i) जाइलेम(Xylem) आरो (ii) फ्लयेम(Phloem)


जाइलेम (Xylem) : बेयो हानिफ्राय मोननाय दै आरो खनियारि मुवाफोरखौ दैदेनो। 

फ्लयेम (Phloem): सोरांबिजिरख’ दानाय बिखान्थिजों सोमजिनाय आदारफोरखौ (कार्बहाइड्रेट) लाइफांनि गुबुन गुबुन बाहागोसिम रोगायो।


4. लाइफाङाव दै आरो खनियारि मुवाफोरा माबोरै रोगाजायो?


फिन्नायः रोदा, बिथ’ आरो बिलाइनि दैदेनग्रा नाला आरो हां नालाफोरनि जाइलेम बिदामाव थानाय थादेरसाफोरा लाइफांनि गासैबो बाहागोआव सहैनाय बादि आन्थोर जयि दै दैदेनग्रा नाला दानो थाखाय  इसिंआरियै फोनांजाबलायनाय।‌ रोगानाया मोनसे नारथाइ सोमजिहोयो जायनि जाहोनाव दै आरो खनियारि मुवाफोरा रोदानि जाइलेम बिदाम बाहागोसिम बोबोजायो। बेनि उनाव जाइलेमनिफ्राय बिफांनि गासै बाहागोसिम रोगाजायो।





5. लाइफांङाव आदारा माबोरै रोगाजायो?


फिन्नाय: फ्लवेमआ आदारखौ बिलाइनिफ्राय बिफांनि गुबुन गुबुन बाहागोसिम रोगायो। रोगानाय बिखान्थिखौ फ्लवेमा ATP निफ्राय शक्टि सरैखा खालामनानै जाफुंहोयो‌। बेनि फिथाइ महरै बिदामनि सेरमायारि (osmotic) नारथाइया बांनानै दैखौ बेसिम थांहोयो। बे नारथाइआनो आदारखौ फ्लवेमनिफ्राय खम नारथाइ गोनां जिबख्रिसिम लानानै थाङो। बेबादिनो लाइफांङाव आदारा रोगाजायो। बिदिन्थि हिसाबै- सुक्रसआ ATP शक्टि बाहायनायनि जोहै फ्लवेमसिम रोगाजायो।



फरासिंनि फिननाय-

1. नेफ्रननि दाथाइ आरो खामानिखौ फोरमाय ।


फिन्नाय:


नेफ्रननि दाथाइ : गिलानि गुदि फसरनाय सानगुदियानो जादों नेफ्रन। गिलानि मोनफ्रोम नालासा थुब्राया मोनसे नालानि काप-महरनि जोबथा खर’जों लोगो नांनाय । बेयो फसरनाय हासुदैखौ बुथुमो।


नेफ्रननि खामानि : नेफ्रनआ फसरनायनि बिसब। गिबि फसरनायाव माखासे मुवाफोर जेरै-ग्लुक’ज, एमिन’ एसिड, संखि आरो बुरजा दैफोरा नालानि गेजेरजों हासुदैया बोहैलांनाय समाव सायख’नाय गोहोजों सोबखांफिनजायो। सोबखांफिननाय दैनि बिबाडा सोलेराव जेसेबां बिबांनि बाग्ला दै दं आरो बेयाव जेसेबां नाङिमुवा गलिलानै थानाय नाङिमुवाखौ खिगारगोन बेनि सायाव सोनारगोन।


 2.दिहुनजा मुवाफोरखौ एंगारहरनो लाइफाडा सिगानायाव बाहायनाय आदबफोरा मा मा?


फिन्नायः दिहुनजा मुवाफोरखौ एंगारहरनो लाइफाङा सिगारनायाव बाहायनाय आदबफोरा जादों –


(क) लाइफाङा दैखफ’ एंगारनायजों बाग्ला दैखौ बायजोआव एंगारहरो।


(ख) गुबुन नाङि दिहुनजा मुवाफोरनि थाखाय लाइफांफोरा थारै बेसोरनि गोथै जिबख्रिफ़ोरजों दाजानाय गोबां बिदामफोरखौ बाहायो. आरो बेसोर माब्लाबा बिलाइफोरबादि माखासे बाहागोफोरखौ खोमाना लानो हायो।


(ग) गोबां लाइफांफोरा जिबख्रियारि लांदां, थावनिफोराव नाङि दिहुनजा मुवाफोरखौ दोनथुमो। नाङि दिहुनजा मुवा दोनथुम जानाय बिलाइफोरा सिरिलाङो।


 (घ) गुबुन नाङिदिहुनजा मुवाफोरा जुनियायै रानाय जाइलेमाव धुना आरो बिफां आथा महरै दोनथुम जायो।


(ङ) लाइफांफोरा नाङि बेसादफोरखौ सोरगिदिं हायावबो खिगारो।


3. हासुदै सोमजिनाय बिबांखौ माबोरै सामलायनाय जायो?


फिन्नाय: हासुदै सोमजिनायनि बिबाङा दै सोबखांफिननायनि बिबांनि सायाव सोनारो। नेफ्रनजों सोबखांफिनजानाय दैनि बिबाङा सोनारो – (क) जेब्ला देहा बिदामफोराव दैया बाग्ला जायो, गोबां बिबांनि दैब्रु हासुदैया सिगार हरजायो। जेब्ला देहा बिदामफोराव दैया खम थायो, खम बिबांनि खाब्रां हासुदैया सिगारजायो।


(ख) जेब्ला सोलेराव नाङिमुवाफोरा गोबांसिन बिबांनि गलिनानै थायो, बेसोरखौ सिगारनो थाखाय गोबां बिबांनि दै गोनां जायो। बेबादिनो हासुदै सोमजिनाय बिबाङा गोबांसिन जायो।


(ग) हासुदै सोमजिनाय बिबाङा माखासे हरमनफोरजों सामलाय जायो आरो बेयो नेफ्रननि जेरावबो दै आरो Na’ आयननि खारथाइखौ सामलायो। 


 

सोंथि बिदांनि सोंनायनि-फिननाय 


सोंनाय-1.मानसिनि गिलाया मा बिखान्थिनि बाहागो?- 


(a)सुफुंसारनाय


(b) हांलानाय


(c) खिगारनाय 


 (d) दैखफ’ एंगारनाय


फिन्नायः  (c) खिगारनाय 


2. लाइफांफोरनि जाइलेमनि बिबाना 


(a)दैरोगानाय 


(b) आदार रोगानाय


(c) एमिन’ एसिद रोगानाय 


(d) अक्सिजेन रोगानाय


फिन्नायः (a) दै रोगानाय 


3. गावनो सुफुसारनायाव नांगौ जायो 


(a) कार्बन डाइअक्साइड आरो दै


(b) क्लर ‘फिल


(c) साननि सोरां. . 


(d) गोजौनि गासैबो


 फिन्नाय: (d) गोजौनि गासिबो 


4. कार्बन डाइअक्साइड दै आरो शक्ति सोमजिहोनो पाइरुभेट बायफ्लेहोनाय जायो 


(a) जिबख्रिन्दैयाव 


(b) माइट’कण्ड्रियायाव


(c) क्लर’प्लाष्टआव 


 (d) जिबख्रिसिरुआव


फिन्नायः (b) माइट’कण्ड्रियायाव 


5. जोंनि सोलेराव मेजेमा माबोरै दोगोन जायो ? बे बिखान्थिया बबेयाव जायो?

फिन्नायः जोंनि सोलेराव मेजेमा बिबुसायाव लादुरा महरनि जानानै थायो। बिबुसाया बिखा आरो आमायथुवा जिरिहोनाय बिख्लो रोसि आरो आमायथु रोसिखौ मोनो। बिख्लो संख्रिया एनजाइमनि जाथाइनि उदायथिखौ बांहोनो लादुराफोरखौ फिसा फिसा महराव बायफ्लेहोयो। लोगोसे बेहा मेजेमनि जथाइफोरखौ बायफ्लेहोनो थाखाय लाइपेज मुंनि एनजाइम दं। बिबुसानि इन्जुरफोराव थानाय बिबु रोसि जिरिहोग्रा बिथोबफोराव बिबुसा लाइपेज एनजाइमआ जोबथारनायाव मेजेमनि आद्रा थानाय बाहागोखौ मेजेमारि एसिद आरो ग्लिसारालाव सोलायहोयो।

बे बिखान्थिया बिबुसायाव जायो। 


6. आदार दोगोन जानायाव खुदैनि बिफावआ मा?

फिन्नायः 

(i) खुदैया आदारखौ गिसि आरो रिमोनदला खालामो जाहाथे मन'नायाव गोब्राब जाया।

ii)खुदैयाव थानाय खुदैयारि ‘एमाइलेज’ आ जेथोगोनां गुन्द्रामानि फुर्जामुवाखौ सिफायनानै सिनि सोमजिहोयो। . 


 फुरजामुवा + एमाइलेज → सिनि .


7. गाव सुफुंसारनायनि थाखाय गोनां थामिनफोरा मा मा? आरो बेनि दिहुनजा बेसादफोरा मा मा?

फिन्नायः गाव सुफु़ंसारनाया सोरां बिजिरख'दानायनि जोहै जायो। बिनिखायनो गाव सुफुंसारनायनि थाखाय क्लर’फिल, CO2, दै आरो थोजासे बिबांनि सानशक्टि  मोननांगोन।

गाव सुफुसारनायनि दिहुनजा बेसादफोरा जादों – कार्बहाइड्रेट (ग्लुक’ज), अक्सिन आरो दै। 


8. बारजिबि आरो बारनाङिजिबि हां लानायनि गेजेराव मा मा फाराग दं। बारनाङि जिबि हां लाग्रा माखासे जिबफोरनि मुं लिर।

फिन्नायः बारजिबि आरो बारनाङिजिबि हां लानायनि फाराग – i. बारजिबि हां लानाया अक्सिजेननि लोबबायाव जायो नाथाइ बारनाङि जिबि हां लानाय अक्सिजेन गैयैआव जायो।


ii. बारजिबि हां लानाया माइट’कन्द्रियानि सिङाव जायो नाथाय बारनाङि जिबि हां लानाया जिबख्रि रन्दै (साइट’प्लाजम) आव जायो।


iii. बारजिबि हां लानाया ग्लुक’जनि आबुं अक्सिजाबनाय जायो नाथाइ बारनाङि जिबि हां लानायाव ग्लुक'जनि सिफायनाया  आबुं जाया।

iv. बारजिबि हां लानायाव दिहुनजा शक्टि (ATP) नि बिबाङा बांसिन नाथाइ बारनाङि जिबि हां लानायाव दिहुनजा शक्टि (ATP) नि बिबाङा खम ।


बारनाङि जिबि हां लाग्रा माखासे जिबफोरनि मुंफोरा जादों – इष्ट (मैखुन), बेक्टेरिया आरो मालाइजिबि जिबफोर जेरै – फिटा फिलौ, दाब्ले फिलौ बायदि।


9.बारम’नाया गेसनि सोलायसोल’खौ बांहोनो माबादि महरलायो ?

फिन्नाय: बारम’नानि दाथाइया बेलुन बायदि। गेसफोरखौ सोलाय सोल खालामनो हानायबादि बेहा मोनफा गेदेर सा-बिखुं दं। बेनि इन्जुरफोराव थै नालानि गोबां जेंखनथाइ (network) थायो। जेब्ला हां लायो खामिहाराफोरा अरगायो आरो गेजेरबिसिखौ (dia phragm) दाब्ले खालामो, जाउनाव बिखा दन्दरआ गेदेर जायो। बेनि जाहोनाव बारा समफ्लसिम सोबखांजायो आरो देरखांनाय बार म’नाखौ आबुं खालामो। थैया सोलेरनि आद्रा बाहागोसिम कार्बन डाइअक्साइडखौ रोगाना लाबोनानै बेखौ बार मनायाव उदां खालामफैयो। 


10. जोंनि सोलेराव हिम’ग्लबिननि आंखाल जायोब्ला मा जानो हागौ ?

फिन्नायः हिम'ग्लबिना जादों हां लाग्रा पिगमेन्ट जाय जिबख्रियारि हांलानायनि थाखाय अक्सिजेनखौ सोलेरनि गासै बाहागोआव दैथायो। बिनिखायनो जोंनि सोलराव हिम’ग्लबिननि आंखाल जायोब्ला थैया अक्सिजेनखौ सोबखांना लाखिनो हानाय गोहोआ खमायगोन अब्ला अक्सिजेन आंखालजा बेरामनि लैखोनफोरा नुजाथिगोन जेरै – आइरननि आंखाल जानाय, हां थोनो थोनो मोननाय, आमाइ मोननाय बायदि।


11. मानसिनि नै-खारसारदिंनायखौ बेखेव। बेयो मानो गोनां?

फिन्नायः गोबां सिनस्रिगोनां जिउआरिफोरनि मोनफ्रोम थै गिदिंखन समाव मैखुननि गेजेरजों थैया खेबनै थांलाय फैलाय जायो बेखौनो नै-खारसारदिंनाय (double circulation) बुंनाय जायो।

मानसिनि  बिखाया गासै मोनब्रै बाहागोआव रानजादों- आगदा अखं, आगदा इसिं, आगसि अखं आरो आगसि इसिं।




सम्फ्लआव थै खारदिंनाय

समफ्लनिफ्राय अक्सिजेन गोनां थैया मैखुननि आगसिनि गोबा इन्जुर गोनां आगसि अखं (atrium) सिम फैयो। जेब्ला बेयो थैखौ बुथुमो अब्ला आगसि अखंआ थाद’थो। बेयो उनाव जेब्ला उननि  आगसि इसिं खथा (ventricle) या अरगायो अब्ला बेयो थनथ्रयो जाहाथे थैया बेसिम बारस्लायलाङो। बेनि उनाव जेब्ला मोदोमारि आगसि इसिङा थनथ्रयो, थैया सोलेरसिम साखोग्राजों नारगार हरजायो। सोलेरनिफ्राय अक्सिजेन गैयि थैया आगदा अखांसिम फैयो। आगदा अखंआ थनथ्रनाय लोगो लोगो फारसेथिंनो थानाय आगदा इसिङा अरगायो। बेयो थैखौ आगदा इसिंसिम बारस्लायहोयो आरो उनाव बेखौ नागारो।

नै-खारसारदिंनायनि गोनांथि : मैखुननि आगदा बाहागो आरो आगसि बाहागोखौ बोखावनाया अक्सिजेन गोनां आरो अक्सिजेन गैयि थैखौ गलायमोनदेर जानायनिफ्राय आलादायै लाखिनायाव बायजायनां। बिब्दि बोखावनाया अक्सिजेनखौ सोलेरसिम आखा-फाखासिनै दैथायो। बेयो दुंब्रुद थैयारि जिबफोरनि गोबां शक्टि नांगौ जानाय  खामानियाव गोनां, सोलेर दुंथाइखौ सामलायनो दिदोमै शक्टि होयो।


12. जाइलेम आरो फ्लयेमाव मुवाफोरनि रोगाथाइनि गेजेराव मा मा फाराग दं?


फिन:-

क. जायलेमा दै आरो बेयाव गलिना थानाय खनिमुवाफोरखौ रोदानिफ्राइ गुबुन गुबुन बाहागोफोरसिम दैथायलाङो नाथाइ फ्लवेमा बिलाइआव बानायनाय आदारखौ बिलाइनिफ्राय गुबुन गुबुन बाहागोफोरसिम दैथायलाङो। 


ख. जाइलेमाव गोथै बिदामफोरा नाला आरो नालासा फोरनि गेजेरजों मुवाफोरखौ रोगायो नाथाय फ्लवेमाव गोथां जिबख्रिफोरनि हेफाजाबजों मुवाफोरखौ सान्द्रि नालाफोरनि गेजेरजों रोगायो।

ग. जाइलेमाव ATP गुन्द्रामाफोरनि गोनां जाया नाथाय फ्लवेमाव गोनां जायो।


13. समफ्लनि बारम'ना आरो गिलानि नेफ्रनफोरनि दाथाइ आरो खामानिनि सोमोन्दो लाखिनानै बेसोरनि फाराग लिर ।

फिननायः समफ्लनि बारम'ना आरो गिलानि नेफ्रनफोरनि दाथाइ आरो खामाफोरनि रुजुनायखौ गाहायाव होनाय जाबाय-