दै गेब्रेंनाय, जाहोन, गोहोम आरो बेखौ होबथानायनि राहा Water pollution its Causes, impact and measure to prevent


 दै गेब्रेंनाय ( Water Pollution)

 दैनि बबेबा फुंखायाव बिषगोनां जायोब्ला एबा मैला जानानै बाहायजाथावै जायोब्ला बेखौनो दै गेब्रेंनाय होननानै बुंनाय जायो  आरो जायफोर मुवाया बेखौ गेब्रें होनो एबा मैला खालामनो हायो बेफोर मुवाफोरखौनो गेबें होग्रा (Pollutants) होनना बुंनाय जायो। दै गेब्रेंनाया दैयाव थानाय रज'जिब आरो गुबुन जिबफोरखौ गोबां ख'हा खालामो । बेखौ सोमजि होनो हानाय गेब्रें होग्रा मुवाफोरा जादों - बायदि रोखोमनि रासायनारि मुवा , बिषगोनां गलिलाव बायदि बायदि । दैयाव सरासनस्रायै केलसियाम, स'डियाम , आइरन , मेंगानिज बायदि रासायनारि मुवाफोरा थायो आरो बेफोरो जिवारिनि जेबो ख'हा खालामा । नाथाय गेब्रेंङोब्ला बेबादि रासायनारि मुवानि बिबांआ गोबां बांलाङो, अब्ला बिफोरनो जिवारिफोरनि खहा खालामो। 

जाहोनफोर (Causes):

 दै गेब्रेंनाया सम आरो सुबुं अनजिमा बांनायजों लोगोसे बांबोनो हमदों। गोबां जाहोनाव दै गेब्रेंनाया जायो। जेरै- मोसौ- मैसोखौ दैनि फुंखायाव थुखैयोब्ला, सि-जोमफोरखौ दैनि फुंखायाव सुयोब्ला, एम्फौ फोथैग्रा मुलि बाहायोब्ला, दाखोर-दाला खि हासुदैफोरखौ दैयाव गारोब्ला, कारखानानिफ्राय ओंखारनाय बिसगोनां धातुफोरखौ दैयाव दोनब्ला एबा गारहरोब्ला बाइदि बाइदि।

गेब्रेंनायनि गोहोम ( Impact of  Pollution )

 दैयाव थानाय एबा दैयाव थुबुर जानो हानाय गोबां रोखोमनि रासायनारि मुवाफोरा जोंनि देहा लोगोसे आवहावानि थाखाय विषगोनां। दैयाव गोबां बिबांनि पारा , क्लरिन , फ्लरिन आरि बायदि खनि मुवाफोरा बांद्राय थायोब्ला बैफोरनो बायदिसिना दैयारि बेराम सोमजि होनो हायो । खायफा गेब्रेंहोग्रा मुवाया आबहावा बिखान्थिनि सायाव गोबांयै गोसारना बबेबा हारिसा जिउनांनि जोबस्रांनायनिबो जाहोन जानो हागौ मानोना बेयो दैयाव बायदिसिना ख'हा खालामग्रा बेक्टेरियानि जोनोम जाहोयो। बे मुवाफ्रानो दैयाव बायदिसिना बानजायै जिबारि नङै गलिलावनि अनगायैबो जिउसा , बेराम सोमजिहोग्रा बेक्टेरिया - भाइरास आरिबो सोमजिहोयो । बिदिन्थि हिसाबै दै गेब्रेंनायनि गेजेरजों गोसारनो हानाय रोखोमनैसो बेरामफोरा जाबाय - डायरिया , टाइफयेड, जनदिस बायदि बायदि। बेनिखायनो दै लोंनायनि सिगांआवनो बे दैआ साबजाथाव नंगौना नङा आनजाद लाग्रोनांगौ। दै गेब्रेंहोग्रा मुवाफोरनि  गेजेराव  डिटारजेन्ट , क्लरफर्म , जिउसा सिथारग्रा मुवा , पेट्र'लियाम , हाइड्र'कार्बन , गोथै दंफां- लाइफां, जाबोर – जोथोर , क्लरिन , सालफार - डाइ - अक्साइड , एम'निया , हासार बायदियानो गाहाय।

होबथानायनि राहा लानाय(Measure to prevent)

 दै गेब्रेंनायखौ होबथानो थाखाय गाहायाव होनाय राहाफोरखौ लानो हायो : 

i. हाखर - फुख्रि , दंग' - दंला , जाम्फै , दैमा दैसा आरिफोराव गाज्रि मुवाफोरनि गारनायखौ बन्द' खालामनाय।

ii. आबाद थिलियाव बाहायनाय जिब सिथारनाय मुवाफोरा दैजों गोरोब फानानै बोहैलांनो हायैबादि राहा खालामनानै लानाय।

iii. बायदिसिना दारिमिन - इन्दाष्ट्रि एबा गुबुन जायगानिफ्राय गारहरनाय गुबुंले दैखौ साबसिन “ सिवेज प्लेन्ट " नि जोहै सोदांनायनि राहा लानाय।

iv. गुबुंले दैखौ " रिसाइक्लिं " एबा गिदिंफिन होनायनि राहा लानाय बायदि बायदि ।

 दैनि संरैखा : ( Conservation of Water )

 समजों लोगोसे गोख्रै सुबुं अनजिमा बांबोनायनि जाहोनाव दासान्दै बुहुम नाङैनो दैनि आंखालथिया गोबारै सोमजिदों। बेयो गुबैयै गोहोम खोख्लैदों गिदिर गिदिर नोगोर - नोगोरमाफोराव । मानोना बायदिसिन जिउखां राहा आरो खाबु गोनांनि थाखाय जोंनि बांसिन सुबुंआ नोगोर - नोगोरमायाव थानो गोनां जादों। दैनि बांसिन बिबांयै बाहायनायनि हारा गोबांद्राय जानायनि थाखाय बै जायगाफोराव थानाय दैनि फुंखाफोरा रानलादों एबा खम जाबोदों । बैनि थाखाय दैनि मोजांथियै रानसारथाइनि थाखाय राहा लानाया दिनै जोबोद गोनांथि जाना फैदों । बुहुमनिनो गुबुन गुबुन गोबां हादोरजों लोगोसे जोंनि भारत हादोरावबो दा दै बाहायनाय एबा सुस्रांनायनि बिथिडाव खायसे नेम खान्थि थि खालामनाय जाबाय।

दै गिदिंखन (Recycling of Water)

 बुहुम बिखंनि लैथो - लैथोमा , दैमा - दैसा , हाखर - हाखरमा , बिलो - बिलोमा , जाम्फै - जाम्फैसा आरि फोराव थानाय दैआ साननि बिदुंआव ख'फ ' जाना अख्रां फारसे थाङो आरो जोमै सोमजि होयो आरो बेनो गोबां जाहोननि थाखाय बुहुमाव अखा महरै गोग्लैबोफिनो आरो बे अखानि दैआ आरोबाव बुहुम बिखंआव थानाय फुंखाफोराव फिन थुबुर जाफैफिनो। दैनि बे गिदिंखना जाफिनबाय थायो बे जादों मोनसे मिथिंगानि दै गिदिंनाय। बेफोर गासैबो बिथिंखौ नायनानै गासै बुहुमनांयैनो दैनि सोमोन्दै बिजिरसंनाय , दैनि राहाथाइ आरि खामानिनि थाखाय इउनेस्क' आ “ इन्टरनेस'नेल हाइड्र'ल'जिकेल प्रग्रेम " मुंनि मोनसे हाबाफारि आखायाव लादों ।