गारां हांखो


 

जाय हांखोखौ गारां बोब्ला मालाय हांखोनि हेफाजाब नाङा बे हांखोखौनो गारां हांखो (vowels) बुंनाय जायो। जेरै -  'आ' गारां बोब्ला सालाया गाहाइ आरो खुगा खुजेवआ गुवार जानानै बारआ थाबथायाबालानो सʼ गʼबोयो। बे हांखोखौ बोब्ला सालाइ आरो गुस्थि मोननैखौबो गोजौ गाहाइ जानाय एबा थनथ्र होनायाव खुगा दन्दरालʼ गुवार-गुसेब जायो। नाथाय बिखानि बारआ जेरावबो हेंथा मोना। गारां हांखोनि रिंसारथिफोरा गावनो गाव आबुं आरो गुफुङै गारां बोजायो। बे हांखोनि हेफाजाबैनो खौरां हांखोनि रिंसारथिफोरा बेरखाङो थामहिनबा बे हांखोनि अनगायै मोनसे ओंथि आरो रिंसारथि गोनां बाथ्रा दानो हाया। बर' रावनि बेलायाव गासै मोन जिसे गारां हांखोफोर (Vowels) दं। बेफोर जाबाय- अ, आ, इ, ई, उ, ऊ, ऋ, ए, ऐ, ओ आरो औ।
गारां हांखोनि रिंसारखौ गुबैयै मोननै आयदायाव राननाय जादों। गारां गुसुं (short vowel) आरो गारां गोलाउ (long vowel)। अ, इ, उ, ऋ, बेफोर हांखोफोरखौ गारां बोब्ला एसेलʼ सम नांगौ बिनिखायनो बेफोर गुसुं गारां हांखो। गुबुनफारसेथिं आ, ई, ऊ, ए, ऐ, ओ, औ आरो ओ बे मोन डाइन हांखोफ्रा गारां गोलाव हांखो। मानोना बेफोर हांखोखौ गारां बोब्ला गोबाव सम नांगौ जायो। 
बेफोरनिनो अ-आ, इ-ई, उ-ऊ बे मोनथाम हांखो जराखौ फोलेर हांखो बुंनाय जायो। बिसोरनि मोनसेया गोलाउ आरो मोनसेया गुसुंब्लाबो बेसोरनि गारां बोनाया मोनसे जायगानिफ्रायनो जायो।
गारां हांखोनि नैथि महर
सोदोब दानायाव गारां हांखोनि गुबै महरखौ बाहायनाय जाया। सोदोब दानायाव बाहायजानाय बेफोर महरखौनो नैथि महर बुंनाय जायो। बेफोरखौ गाहायाव होनाय जाबाय-

अ- '

आ- ा

इ- ि

ई- ी

उ- ु

ऊ- ू

ऋ- ृ

ए- े

ऐ- ै

ओ- ो

औ- ौ